زندگی نامه فقیه فاضل، محقق و مفسر و واعظ ادیب

روانشاد آیت الله حاج شیخ حیدرعلی صلواتی (رحمت الله علیه)

همزمان با سالگشت درگذشت ایشان

     مرحوم آیت الله حاج شیخ حیدرعلی صلواتی خوزانی، به سال 1280 شمسی (1321 قمری) در محله شمس‌آباد خوزان سده(خمینی شهر) در خانواده ای فاضل و متدین و باتقوی متولد شد.

پدر ایشان حاج قدیرعلی، مردی زاهد و وارسته و برخوردار از صفای باطن، مداح و مرشد ائمه اطهار(ع) به حاج درویش معروف بود. وی در سوم ذیحجه الحرام به سن 74 سالگی وفات یافت، پدر حاج درویش حاج ملاهاشم‌سدهی نیز مردی متدین و وارسته بود که توفیق تشرّف به محضر حضرت ولی‌عصر(عج) را داشته (عبقری الحسان ج5، صص 11- 408)

ازدواج: در سال 1308 شمسی در سن 28 سالگی با دختر یکی از خانواده های متدین اصفهان (صالحیان دردشتی) که ازدواج کردند، همسرشان حاجیه خانم قمر صالحیان دردشتی، بانویی شایسته و متدین بود که خاطرات زیادی از شجاعت وی به هنگام زندان فرزندشان آقای فضل‌الله‌صلواتی در دوران ستمشاهی و مقابله با ساواک، از انقلابیون نقل شده است و به نوعی پذیرای انقلابیون در منزلش بود، ایشان در خردادماه سال 1390 وفات نمودند.

تحصیل و اساتید: حاج شیخ حیدرعلی، مقدمات علوم را در محل زادگاه خود فرا گرفت و برای ادامه و تکمیل تحصیلات در علوم و معارف اسلامی به اصفهان آمد و در مدرسه درب کوشک و پس از آن مدتی در مدرسۀ حاج میرزا حسین بیدآباد و مدرسۀ چهارباغ مشغول تحصیل بود، البته مدتی را نیز در حوزۀ علمیه قم به تعلیم و تربیت و تحصیل و تدریس پرداخت و چندین مرتبه به عتبات عالیات مشرف شد و مدتها در آنجا رحل اقامت افکند و با عالمان بزگ نجف و کربلا معاشرت داشت.

اساتید: حاج شیخ حیدر علی، از محضر آیات عظام: حاج سیدصدرالدین کوپائی، حاج میرزا رضا کلباسی و حاج شیخ محمد مفید بهره مند گردید و در دروس خارج فقه و اصول از بزرگانی همچون: شیخ محمدرضا نجفی مسجدشاهی، سیدمحمد مدرس نجف‌آبادی استفاده نمودند و از آیات: شیخ محمد مفید، سیدمحمدرضا خراسانی اجازۀ روایت و از آیت الله خویی اجازه در امور حسبیه داشتند.

خصوصیات: از ابتدای جوانی تا پایان عمر سعی داشتند با تزکیه نفس و خودسازی به ایمان و تقوی خود و طلبه‌هاشان بیفزایند، ایشان طلبه‌ای کوشا، فعال، بااستعداد و متقی بودند و تمام کوشش و اندیشه و توان خود را در جهت فراگیری علوم و معارف دین و همچنین هدایت جامعه صرف نمودند و در دوران اختناق رضاخانی سخت مقاومت و به دنبال آن بودند که روحانیون واقعی به عنوان کارشناسان اسلامی باقی بمانند، ایشان در ادبیات، معانی و بیان فقه و اصول، منطق و فلسفه مسلط و به آموختن زبان فرانسه همت نمود، قابل ذکر است آیت الله صلواتی در فن تدریس و منبر و تفهیم مطالب علمی و فلسفی، بسیار مسلط و در آگاهی به تفسیر قرآن بی نظیر و سرآمد و پیشرو بودند.

تلاشهای مداوم از ایشان: مجتهدی عالی مقام و خطیب و واعظی متبحر و نویسنده‌ای توانا و شاعری خوش‌بیان ساخت که دارای علو طبع، فروتنی، استغناء، بی‌اعتنایی به مقام، صراحت لهجه، بیان دلنشین، قلم شیوا، صدای لطیف و خوش، طبع روان، چهره‌ای جذاب، روحیۀ عالی، اندیشۀ والا، قناعت‌پیشه، باشهامت، قاطع در برابر زورمداران، مدافع جدی از حق و متواضع در برابر ضعیفان، بی‌توجه به مال و منال دنیا، عارف وارسته، متبسم و شاد، قانع، حکیمی شایسته، عالمی بایسته، موقّر، متین، پاکدامن و راستگو ساخت، در تمام عمرشان هرگز دیده نشد که تملق از کسی گویند و دعای مصلحتی به مقامی یا شخصیتی داشته باشند.

و با تشکیل حلقه دروس به پرورش طلاب همت گماشته، و تلاش داشتند که طلبه‌ها ادبیات را خوب بیاموزند و از دانش دنیای روز عقب نمانند. و نگران بود که مبادا افراد با استعداد و متعهد از تحصیل باز بمانند، ایشان برای شاگردان و مریدانشان، دوست صمیمی، پدری مهربان و مشاوری دلسوز بودند.

شاگردان: از جمله کسانی که از محضر ایشان بهره مند گردیدند، استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی و آیات: دکتر سید احمد تویسرکانی، و سید جلال الدین فقیه ایمانی، سیدمحمد احمدی، جوادی، کفعمی و... بودند.

ایشان در سرتاسر ماه مبارک رمضان در منزل آقایان: حاج احمد میثمی، برادران کرباسی‌زاده، شکرانی، حاج آقا حسین نصر و حاج آقا آرایی و... جلسات مستمر تفسیر قرآن داشتند.

تألیفات: راز و نیاز علی(ع) با خدا، «نجم السهیل» که شرح منظوم دعای کمیل است و سراسر تفسیر کلام الله مجید است، این اثر ارزشمند، بر وزن مثنوی به شرح دعای کمیل پرداخته شده است.

دیوان اشعار از دیگر آثار ماندگار ایشان است و اشعار و سروده‌های نغز ایشان در قالب‌های مختلف شعری با مضامین عالی عرفانی و معنوی و در مدح و رثای ائمۀ اطهار می باشد.

رسالات: کلیات سعادت، خدا و بنده، رساله در اصول رساله در مجالس، از دیگر آثار ایشان می‌باشد.

سفرنامه عتبات: همچنین با توجه به دو مرتبه تشرف به حج و دو مرتبه سفر به مشهد مقدس با پای پیاده سفرنامه‌ای منظوم از این سفرها به رشته تحریر درآوردند که برخی از آنها موجود است.

     فرزندان: از شادروان حاج شیخ حیدر علی، شش فرزند پسر و یک دختر باقی مانده: دکتر فضل الله صلواتی، دکتر محمد صلواتی، مهندس مرتضی صلواتی، مهندس نورالله صلواتی، مهندس حسین صلواتی و مهندس حسن صلواتی و دخترشان حاجیه خانم بتول صلواتی همه از اساتید فرهیخته و متدین و دارای تحصیلات عالیه و از خدمتگزاران به مردم هستند.

وفات: اواخر سال 1350، ایشان بیمار شدند که تنش‌های اجتماعی و فشارهای روانی ساواک و خبرهای ناگواری که درباره شکنجه فرزندشان آقا فضل الله می‌شد، باعث شدت بیماری و بستری شدنشان شد و سرانجام در روز دوم فروردین ماه 1351 قلب پاکشان از کار ایستاد و جان به جان آفرین تسلیم نمودند، رحلت ایشان به معنای واقعی رخنه در اسلام بود « ذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثَلُمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَةٌ لَا یَسُدُّهَا شَیْ ءٌ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ»، آیت الله خادمی بر جنازه ایشان نماز خواندند و در تکیه خلیلیان، در کنار علمای قزوینی، آیات: حاج آقا باقر، حاج آقا کمال و حاج آقا محمد قزوینی در تخت‌پولاد اصفهان به خاک سپرده شدند و مجالس پرشوری از سوی علما و مردم اصفهان و خمینی‌شهر برای ایشان برگزار شد و روانشاد علامه محمد تقی جعفری (رحمه الله علیه) پدر همسر آقای فضل‌الله، در این مراسم‌ها شرکت کردند.

روحشان شاد و با اولیاء الهی محشور باد.

از رباعیات ایشان:

ای آنکه تو را به من سر مهر و وفاست              با خسته دلان تو را سر جود و عطاست

اُنسان بکن آشنای خود این دل خویش                 تا سوی تو بگراید و داند که رواست

*  * * * * *

دیگر ز حوایج دلم هست دو چیز                          چون سایر حاجات روا فرما نیز

یک آنکه، ز دنیا بروم با ایمان                                محشور نما مرا به خوبان عزیز