تسلیت درگذشت آیت الله حاج شیخ غلامحسین ایزدی نجف آبادی (ر-ه)

« إِنَّا للّه وإِنّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ »

هر دم آید غمی از نو به مبارک بادم

درگذشت عالمی فاضل، دانشمندی شایسته، مجتهدی متعهد و پرهیزکار

حضرت آیت الله حاج شیخ غلامحسین ایزدی نجف آبادی(رحمت الله علیه)

کسی که با نهایت صمیمیت و وفاداری تا آخر در کنار فقیه عالیقدر آیت الله العظمی منتظری (رحمت الله علیه) ایستاد و تا پایان عمر شریف آن فقید سعید، یار و مددکار ایشان بود، در رنج ها، سختی ها و مشکلات روزگار با هم شریک بودند.

خدایش غریق رحمت بی منتهای خود بفرماید.

این مصیبت را به حوزه های علمیه و به مردم حق جوی نجف آباد و به بیت شریف آن عالم جلیل تسلیت گفته و توفیقات آنان را از درگاه خداوندی خواستار است.

اصفهان - فضل الله صلواتی

23 شهریورماه 1399

تسلیت درگذشت حضرت آیت الله العظمی صانعی

 

«مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا»

      عروج ملکوتی مرجع بزرگوار و آزاده جهان تشیّع، فقیه نواندیش، آزاد مردم عرصه علم و اجتهاد و یکی از شایسته ترین شاگردان و وابستگان به مرحوم به امام خمینی، فقید سعید:

آیت الله العظمی حاج شیخ یوسف صانعی (رحمت الله تعالی علیه) را به پیشگاه مبارک حضرت ولی عصر^(عج)، حوزه های علمیه و خانواده محترم و معزز آن مرحوم تسلیت گفته و توفیق همۀ بازماندگان ایشان را از درگاه خداوند بزرگ خواستار است.

اصفهان - فضل الله صلواتی

22 شهریورماه 1399

آیت الله یوسف صانعی، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی در خانواده‌ای روحانی در روستای نیک آباد اصفهان ولادت یافت و در سال ۱۳۲۵ برای تحصیل علوم دینی وارد حوزه علمیه اصفهان شد و پس از گذراندن دروس مقدمات و بهره‌گیری از محضر علمای آن حوزه، در سال ۱۳۳۰ برای ادامه تحصیل رهسپار حوزه علمیه قم شد.

آن مرحوم توانست در سال ۱۳۳۴ در امتحانات سطوح عالی حوزه در سال رتبه اول را احراز نموده و مورد تشویق مرحوم آیة الله العظمی بروجردی(قدس سره) قرار گیرد؛ از همین سال بود که با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد درس خارجِ حضرت امام خمینی سلام الله علیه، در آن شرکت نموده، توانست تا سال ۱۳۴۲ به طور مستمر از حوزه درس اصول و فقه و مبانی مُتقن حضرت امام بهره ببرند و در زمره شاگردان برجسته ایشان قرار گیرند.
آیت الله صانعی علاوه بر سالها تلمّذ در حوزه درس حضرت امام، از محضر اساتید بزرگی چون آیة الله العظمی بروجردی، آیة الله العظمی محقّق داماد و آیة الله العظمی اراکی نیز بهره برد.

پایگاه اطلاع رسانی مرحوم دفتر آیت الله صانعی

بنی امیه در تاریخ - مصطفی ایزدی

« بنی امیه در تاریخ »

تأملی در پژوهش عمیق دکتر فضل‌الله صلواتی - مصطفی ایزدی

لینک در روزنامه اطلاعات

بنی‌امیه در تاریخ

تأملی در پژوهش عمیق دکتر فضل‌الله صلواتی - مصطفی ایزدی

     دکتر فضل‌الله صلواتی از شخصیت‌های ملی و از استادان برجسته دانشگاه اصفهان، سابقه‌ای بس درخشان در مبارزات آزادیخواهانه دارد و از روشنفکران مردمی ایران‌زمین است که زندگی سراسر تلاش و مجاهدتی در راه اسلام و مسلمانان داشته و خدمات فرهنگی و آموزشی گسترده‌ای برای بالا بردن سطح منزلت و دانش جوانان اصفهان انجام داده است. وی متولد 1317 خورشیدی، دانش‌آموختة حوزه علمیه و دانشگاه اصفهان و دارای درجه دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران می‌باشد و افزون بر ادبیات فارسی و عربی، در سرودن شعر حماسی و چکامه های سیاسی دست توانائی دارد. دکتر صلواتی به موازات گذراندن دورانی سخت در مبارزه و فعالیت‌های سیاسی، پژوهش‌های عمیق و قابل استفاده‌ای هم در تاریخ اسلام انجام داده که اکنون بخشی از آنها در اختیار دوستداران این رشته آموزنده قرار گرفته است. در اینجا به معرفی یکی از آثار این استاد فرهیخته می‌پردازیم؛ یعنی کتاب ارزشمند «سیاهکاری‌های بنی‌امیه».

سیاهکاری‌های بنی‌امیه

       این کتاب پرحجم، با قلمی روان و جذاب نوشته شده و به دوستداران مباحث تاریخی، به‌ویژه علاقه‌مندان تاریخ اسلام تقدیم گردیده است. دکتر صلواتی در این کتاب نشان داده که تحقیقات دامنه‌داری داشته تا توانسته همه زوایای تاریخ سراسر تباهی خاندان اموی را با دقت روشن کند و خواننده را به عمق تاریخ صدر اسلام ببرد و تصویر درستی از آنچه بر سر مردان پاک آن عصر آمده، به نمایش بگذارد. در زمان حکومت این سلسله، یکی از سبعانه‌ترین جنایات بشری که در طول تاریخ مانندی ندارد، یعنی فاجعة شهادت نوة گرامی پیامبر اکرم^(ص) به همراه فرزندان و یارانش در عاشورای سال 61 هجری به فرمان یکی از امویان ستمگر رقم خورد. مؤلف پیشینة این خاندان و زیربنای فکری این‌گونه جنایات را ریزبینانه برای مخاطب روشن کرده است.

«سیاهکاری‌های بنی‌امیه» را انتشارات صمدیه به مدیریت مهندس لطف‌الله میثمی ـ همشهری، همسنگر و همفکر دکتر صلواتی ـ منتشر کرده است. وی در یادداشتی کوتاه و خواندنی زیر عنوان مقدمه ناشر آورده است: «در تحقیقات آقای دکتر صلواتی تلاش‌های معاویه برای ولایتعهدی و جانشینی یزید مشهود است و نشان می‌دهد چگونه معاویه تمام کسانی را که با ولایت یزید مخالف بودند، از سر راه برداشت تا به اهداف سلطنت موروثی برسد. در این راستا افراد زیادی با پول خریداری می‌شدند و یا به نحو مرموزی مسموم و کشته می‌شدند. اینها کسانی بودند که به احتمال قوی خود را جانشین معاویه می‌پنداشتند و ادعای خلافت داشتند و اگر کشته نمی‌شدند، مدیریت بلاد اسلامی به دست آنها می‌افتاد.» میثمی در انتهای مقدمه می‌نویسد: «از آقای دکتر صلواتی بسیار سپاسگزارم که با درسهای ارزشمند خود که در چندین شماره از نشریه چشم‌انداز ایران انتشار یافت، ما را از سیاهکاری‌های بنی‌امیه باخبر کردند. افتخار دارد که نشر صمدیه این درسهای ارزشمند را به صورت کتاب به علاقه‌مندان و مردم ایران تقدیم می‌کند.» این بخش از مقدمه مهندس میثمی نشان می‌دهد سیاهکاری‌های بنی‌امیه قبل از اینکه به صورت کتاب در اختیار همگان قرار بگیرد، به صورت سلسله مقالاتی در ماهنامه وزین «چشم انداز ایران» منتشر شده است.

بعد از مقدمه مهندس میثمی، می‌رسیم به نوشته‌ای از حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا از علمای حوزه علمیه قم که در بخشی از نوشته خود زیر عنوان «مدخلی بر این اثر» می‌نویسد: «کتاب سیاهکاری‌های بنی‌امیه تصویرگر صحنه‌ای بس شگفت از یک برهه تاریخ پرجور و خفقان است که در آن به نام دین و دیانت، تبهکاری و ستمکاری شماری از فرزندان امیه، 91 سال تمام استمرار می‌یابد و پرچم زور و استبداد در این خاندان فاسد به اهتزاز درمی‌آید و آنچه نباید باشد و بشود، می‌شود و رخ می‌نماید! و مع‌الاسف تمام این ظلم بی‌حد در قالب خلافت و جانشینی از پیامبر پرمهر و رحمت که خدایش او را رحمه للعالمین می‌خواند، عینیت پیدا می‌کند! شرح این ماجرا به درستی و استواری در این کتاب کم‌نظیر و از جهاتی بی‌نظیر به شیوۀ تحلیلی بیان گردیده است.»

           استاد کوشا، سپس فهرست‌وار به چند نکته در باره کتاب و نویسنده‌اش اشاره می‌کند: «نویسنده محقق و دانشمند این اثر، بسی شناخته‌شده‌تر از این است که این جانب در وصف او چیزی بنگارم. سابقه تحصیلات حوزوی و دانشگاهی معظم له با مبارزات سیاسی و خدمات بزرگ فرهنگی بر اهلش پوشیده نیست تا جایی که ایشان از مفاخر نامدار اصفهان و در ردیف خوشنام‌ترین و محبوب‌ترین شخصیت‌‌های این استان و از رجال علمی و سیاسی ایران به شمار می‌آیند و در خانواده علم و فقاهت سر برآورده‌اند که اصالت و بزرگ‌منشی آنان زبانزد مردم آن دیار است... انتظار می‌رود اهل فکر و فرهنگ به‌ویژه دانشگاهیان و مؤسسات علمی ـ آموزشی به این اثر توجه خاص مبذول دارند و به‌خصوص دانشجویان عزیز رشته تاریخ، دست کم آن را جزو کتاب‌های همراه درسی رشته خویش به حساب آورند و مطالعه آن را مغتنم شمارند.»

این کتاب پس از پیشگفتار مؤلف، دارای 31 بخش جداگانه می‌باشد که در ذیل هر بخش، مطالب مورد پژوهش با عناوین مربوطه به نگارش درآمده است. در این معرفی پس از نگاهی گذرا به پیشگفتار استاد، اسامی هر بخش و عناوین زیربخش ذکر می‌شود و در صورت نیاز، گریزی هم به بعضی از نکات مورد توجه می‌زنیم.

استاد در پیشگفتارش، زمینه‌های تحقیق در موضوع این کتاب را برشمرده است و از جمله می‌گوید: «همیشه و همه جا باید دشمنان اولیا و مخالفان مردان شایستة جهان و آنها که در برابر حق می‌ایستند و چهره‌های ضد مردمی دارند، شناخته شوند. همه آنهایی که قدرت و مسند و موقعیتی داشتند، خویش را سلمان و ابوذر زمان به حساب می‌آوردند و چون ورق برمی‌گشت و روزگار به آنان پشت می‌کرد و افراد بعدی روی کار می‌آمدند، قدرت‌مداران پیش را بدتر از شمر و یزید معرفی می‌نمودند! این روند روزگار و خوی و خصلت آدمهاست. چه می‌توان کرد؟ بسیاری بر آن اعتقاد هستندکه روی تاریخ اسلام کاری درخور انجام نشده است، هر کسی قسمتی را گرفته و به تحلیل پرداخته و نظر خود را ابراز داشته و به دیگر ابعاد توجهی نکرده است. گاهی هم عناصر زمان و مکان و شرایط و موانع و علل پیروزی‌ها و شکست‌ها و اهداف آن را از نظر دور داشته است.
      تاریخ اسلام تا اواخر دوره بنی‌عباس، خیلی جای کار دارد. انجمن‌ها و جمع‌ها و مؤسسه‌ها باید با امکانات وسیع علمی و تدارکاتی بدان بپردازند. چه بسیار بودجه‌های حکومتی که به کار‌های فرهنگی اختصاص پیدا می‌کند، ولی غیر از پرداختن به ظواهر و تهیه و نصب پوستر‌هایی و برگزاری جشنها، کاری دیگر انجام نمی‌شود. ای کاش اندکی هم ریشه‌یابی و تحقیق روی تاریخ اسلام و نهضت حسینی می‌شد و ابعاد وسیع فرهنگی و معنوی آن برای نسلهای آینده مطرح می‌گردید. نگارنده از سالها قبل از پیروزی انقلاب که روی کتاب‌های «سخن عاشورا» و «تحلیلی از زندگانی و دوران امام‌ محمد تقی^(ع)» کار می‌کردم، بر این باور بودم که گروهی از متخصصان برای بررسی و تحلیل تاریخ اسلام باید کمر همت بربندند و قدم پیش گذارند و...»

با توجه به این کم‌کاری در بررسی و تحلیل تاریخ اسلام، دکتر صلواتی شخصا دست به کار شده و تحقیق و تألیف مقطعی از تاریخ صدر اسلام را که دوران تسلط فرزندان امیه بر امت ستمدیده بوده، به رشته تحریر درآورده است. او در بخش دیگری از پیشگفتار آورده است: «در این مقاله‌ها بر این باور بوده‌ام که افراط و تفریطی پیش نیاید و با دید علمی از مدارک اصیل استفاده شود، باشد که اندیشه‌های متعالی و پویا به قضاوت کشانده شود. کسی نظر نداشته که عقاید خود را بر کسی تحمیل کند. نویسنده دوست داشته که دست خواننده را در دست بگیرد و به سیر در تاریخ بپردازد و برخی زوایای تاریخ را روشن نماید... در این نوشته‌ها هدف این بوده که با بیان حوادث گذشته توجهی به آیندگان داده شود. مسائل هزار و چهارصد سال پیش را با سردمداران روز دنیای مسلمانی تطبیق دهیم، اتفاقات آن دوران را تحلیل نمائیم و خوانندگان را متوجه کنیم که پس از نهضت رسول الله^(ص) چه حوادثی پیش آمد و چه اتفاقات ناخوشایندی رخ داد تا مبادا رخدادهای مشابهی پیش آید و باز هم عقب بمانیم. در این مجموعه، جریان‌های تاریخی را به اختصار آوردیم، سعی بر این بود که روایت‌های آورده شده مورد پذیرش و قبول باشد و در معرض تحلیل، تفسیر و نقد قرار گیرد.»

مباحث طرح شده در کتاب:

«سیاهکاری‌های بنی‌امیه» در 31 بخش تدوین شده و در ذیل هر بخش هم مباحث دسته‌بندی شده و با عنوانی خاص به رشته تحریر درآمده است که عبارتند از:

1ـ سرآغاز کینۀ بنی‌امیه نسبت به خاندان پیامبر^(ص): در این بخش فعالیت‌های بنی‌امیه تا زمان خلیفه سوم، با عناوینی چون تسلیم سران قدرت، ابوسفیان پس از محمد^(ص)، معاویه در صحنه، مغیره بن شعبه و ترور خلیفۀ دوم، اعمال نظر در شورا، توطئه در دوران عثمان بازگو می‌شود و نتیجه‌ای که از این بخش به دست می‌آید، این است که: سیاست کلی بنی‌امیه ـ از ابوسفیان تا یزید ـ این بود که قدرت را در دست بگیرند و خاندان پیامبر^(ص) را از حکومت دور سازند. امام‌علی، امام‌حسن و امام‌حسین(علیهم‌السلام) و ابوذر و عمار و دیگر پیروان راستین دین می‌خواستند تفکر جریان اموی وارد اسلام نشود و دودمان بنی‌امیه بر سرنوشت مسلمانان تسلط نیابند.

2ـ بازیگری‌های زیاد بن ابیه: در این بخش فعالیت‌های زیاد بن ابیه و تغییر موضع و آخر و عاقبت او به تصویر کشیده شده است. عناوین این بخش عبارت است از: نامه‌نگاری‌های معاویه با زیاد بن ابیه، استلحاق و تغییر مواضع زیاد، امیرالحاج شدن زیاد، پاسخ زیاد به امام‌حسن مجتبی^(ع).

      نکته‌ای که از بدعاقبتی زیاد بن ابیه نقل شده این است که او علاوه بر اداره عراق، حکم حکومت بر حجاز را هم از معاویه گرفت تا با دو دستش این دو سرزمین مهم اسلامی را بگرداند! وقتی مردم مدینه از این امر آگاه شدند، نزد امام‌حسین^(ع) رفتند و چاره‌جوئی کردند؛ گفته شده امام‌ آن تبهکار را نفرین کردند و زیاد در همان سال به بیماری دردناکی دچار شد که نتوانست به حجاز برود و در همان سال مرد.

3 ـ عمرو عاص در اسارت مقام. در این بخش خواندنی، دکتر صلواتی با دقت لازم به سوابق و فعالیت‌های عمرو بن عاص، چه در زمان پیامبر اسلام^(ص) و چه پس از آن تا زمانی که حکومت در دست معاویه قرار گرفت، پرداخته و صدماتی را که این عنصر مرموز به اسلام و مسلمین وارد آورده، برشمرده است. عنوان‌هایی که برای بحثهای متنوع این بخش انتخاب شده، عبارتند از: توطئه عمرو عاص برای مهاجران به حبشه، مأموریت‌های عمروعاص، عمروعاص در خلافت عثمان، اتحاد نامیمون معاویه و عمروعاص، نبرد با علی^(ع)، توطئه‌ها در نبرد صفین، فاجعه حکمیت، داوری شوم، رستگاری علی^(ع)، عمروعاص و حکومت مصر، عمروعاص پس از شهادت حضرت علی^(ع)، مرگ عمروعاص، قیس بن سعد بن عباده انصاری.

مؤلف محترم زوایای گوناگون زندگی 88 ساله عمرو عاص، به‌ویژه اصل و نسب او را در این بخش برای خوانندگان به بحث گذاشته است.

4 ـ ابوسفیان بن حرب در رأس فتنه‌ها. این بخش کتاب، مروری است بر شخصیت ابوسفیان و همقطاران او در مقابل بعثت پیامبر اکرم^(ص) و گزارشی خواندنی و سودمند از موفقیت پیامبر و مسلمانان است و رنج و عذابی که ابوسفیان و عمالش بر تازه‌مسلمانان وارد می‌کردند. زیربخشهای مورد بحث در این بخش عبارت است از: برخورد ابوسفیان با محمد^(ص)، ابوسفیان در آستانه فتح مکه، اسلام ابوسفیان، ورود سپاهیان اسلام به مکه، ادامه الطاف پیامبر به مشرکان قریش، مأموریت‌های ابوسفیان، برنامه‌ریزی ابوسفیان برای آینده، رحلت پیامبر^(ص)، انتخاب خلیفه برای مردم، باجگیری ابوسفیان، ابوسفیان و خلیفۀ دوم. انتخاب عثمان و ابوسفیان در حضور عثمان.

5 ـ معاویه و خاندانش و همگامی با خلیفه دوم. مؤلف با مطالعه و تحقیق روی زندگی و رفتار و گفتار معاویه به این نتیجه رسیده است که: «خدا، دین، پیامبر، قرآن، مسلمانی، جهاد، خلافت، و... همه برای امثال معاویه ابزارهایی به حساب می‌آمدند که باید به سان نردبانی از آن بالا رفت و به هدف رسید. از هر وسیله‌ای چه خوب و چه بد برای رسیدن به مقصود بهره گرفت.» این بخش از کتاب شرح کاملی است بر این برداشت از تاریخ زندگی معاویه و خاندانش که با عنوان‌های زیر نوشته شده است: هند مادر معاویه، معاویه پس از پیامبر^(ص)، لشکرکشی به شمال، معاویه در دوران خلیفه دوم، خلیفه دوم و بنی‌امیه.
6 ـ سقوط بیت‌المقدس و کشته شدن خلیفه. استاد صلواتی در این بخش به موضوع فتح بیت‌المقدس و راندن رومیان و یهودیان پرداخته و وارد حکومت خلیفه دوم شده و در نهایت به ماجرای کشته شدن خلیفه رسیده است. مؤلف به هنگام بررسی اقدامات خلیفه دوم در فتح بیت‌المقدس، نتوانسته از وضع امروز بیت‌المقدس بگذرد و گریزی هم به شرایط موجود این شهر مهم و تاریخی زده است: «کاش مسلمانان آن روز و مسیحیان آن زمان بودند و می‌دیدند که امروز چه کسانی بر بیت‌المقدس مسلط شده‌اند و دیگر جائی برای مسلمانان و مسیحیان و اعراب ساکن آنجا باقی نگذاشته‌اند. همان‌ها که نباید به آن شهر وارد شوند، امروز با اسلحه بر شهر حاکم‌اند و جز خشونت چیز دیگری نمی‌فهمند و برای بودن خودشان حاضرند دنیا را به آتش و خون بکشند.»

اما عنوان‌های مطالب گوناگون این بخش عبارتند از: عبدالرحمن بن عوف، دوران خلافت عثمان، نارضایتی از خلیفه، انحراف از مسیر صحابه، معاویه در دستگاه خلیفه سوم.

7 ـ عایشه و صحابیان مخالف عثمان. در این بخش نقش یکی از همسران رسول گرامی اسلام^(ص) و جمعی از اصحاب مخالف خلیفه سوم که حدود هشتاد نفر بودند، در محاصره او و به قتل رسیدنش به بحث گذاشته شده است. از میان اصحاب مخالف خلیفه، این افراد شناسایی شده‌اند: طلحه، زبیر، عایشه، عمار، ابوذر، عبدالرحمن بن عوف، عبدالله بن مسعود، مقداد، حجر بن عدی، هاشم بن عتبه، سهل بن حنیف، ابوایّوب انصاری و... عناوین این بخش عبارتند از: چگونگی حمایت معاویه از عثمان، جریان کشته شدن خلیفه، روایتی دیگر در سقوط خلیفه، چرا او کشته شد؟

این بخش با روایتی از پیامبر اسلام^(ص) و نتیجه‌گیری از آن به پایان رسیده است: «عُمّالکم کَاَعمالکم و کما تکونون یولیّ علیکم». کارگزاران و حکومت‌های شما نتیجه عملهایتان هستند و آن چنان که هستید بر شما حکومت می‌کنند و مردم هر زمانی به خاطر بی‌تفاوتی‌ها، فرصت‌طلبی‌ها، دریوزگی‌ها و بردگی‌هایشان دچار حاکمانی خودخواه، دیکتاتور و ستمکار می‌شوند و آنها مردم را محدود می‌کنند، آزادیشان را می‌گیرند، اجازه بیان حقایق را به آنها نمی‌دهند و همه به اجبار باید تابع دین، عقیده، مرام، مسلک و خط‌مشی سلطان‌ها باشند و مگر غیر از این شد؟

8 ـ بیعت مردم با علی^(ع). پس از اینکه خلیفه سوم در یک شورش محدود و شاید مرموز کشته شد، مردم به سراغ عادل‌ترین، متدین‌ترین، مدیرترین و شایسته‌ترین صحابی و داماد پیامبر اسلام^(ص)، یعنی حضرت علی^(ع) رفتند و ملتمسانه از آن وجود شریف خواستند که زمامداری سرزمین پهناور اسلامی را بپذیرد. امام‌ هم از روی ناچار و در پاسخ به درخواست‌های امت اسلامی، خلافت را پذیرفت؛ اما از همان ابتدا با کارشکنی‌ها و دشمنی‌ها و مزاحمت‌های طرفداران معاند خاندان امیه روبرو شد.

شرح محققانه بر این برهه از تاریخ صدر اسلام را دکتر صلواتی ذیل این عناوین نوشته است: علی^(ع) و مردم، شیطان بودن معاویه، پیروان خلیفه سوم و کینه نسبت به علی^(ع)، علی^(ع) و اجرای عدالت.

استاد می‌نویسد: «تا وقتی که جهل، ناآگاهی، تقلید کورکورانه، تعصب، حماقت و بی‌تقوائی هست، مردم به دنبال شتر‌های مقدس راه می‌افتند و به جنگ امام‌علی^(ع) می‌روند. فرزند پیغمبر^(ص) امام‌حسین^(ع) امام‌زمان خود را بدون گناه به نظر خودشان برای رضای خدا و خشنودی پیامبر^(ص) و کسب ثواب آخرت می‌کشند و بر بدن او و یارانش اسب می‌تازند و خاندانش را اسیر می‌کنند و در شهر‌ها و آبادی‌ها، اسارت آنها را به نمایش مردم می‌گذارند.» نتیجه گیری از این بخش چنین است که مؤلف کتاب آن را نوشته است.

9ـ در معرکه سیاست. در این بخش اصل و نسب و نقش فرد دیگری که در فعالیت‌های ایذائی علیه امام‌ مسلمین و جانشین به‌حق پیامبر^(ص) نقش اساسی داشت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است با تذکر این نکته که او خود از حقانیت آن حضرت آگاه بود و با این‌همه، کارزاری را که در تاریخ اسلام به نام جنگ جمل مشهور شده است، در مقابل شیر خدا، همسر حضرت زهرا(س) رهبری کرد. عنوان‌هایی که مؤلف محترم برای قسمت‌های این بخش انتخاب کرده است، عبارتند از: برپائی جنگ جمل و آغاز جنگ صفین.

عبارت پایانی نوشته پربار دکتر صلواتی برای این بخش، این چند جمله است: «آرام آرام، راه حاکمیت و به دست آوردن قدرت برای معاویه هموار و موانع یکی پس از دیگری از سرِ راه برداشته می‌شد. تنها امام‌علی^(ع) مانده بود که معاویه فکر می‌کرد با تحمیل جنگ صفین می‌تواند بر امام غلبه کند و با سپاه شام ـ که مطیع و منقاد بی‌چون و چرای او بودند ـ با شعار خونخواهی خلیفه، که هنوز کارائی داشت، امام‌علی^(ع) را شکست دهد. با برنامه‌ریزی دقیقی که با کمک مشاور عالی‌اش عمرو عاص و دیگر مشاوران رومی و یهودی انجام داد، علی^(ع) و یارانش را از مدینه به کوفه و به جبهه ناخواسته جنگی کشاند.»
10 ـ جنگ امام‌علی^(ع) با معاویه در صفین. در این بخش مباحثی در زمینه مردم کوفه و رفتار‌های آنان و زمینه‌سازی معاویه برای جنگ علیه امیرالمومنین و خلیفه برحق مسلمین از طریق تحریک عوام، مطرح شده است. مباحثی که با عنوان زیر نگارش یافته است: نگاهی به شهر کوفه، تبعیض و جدائی بین عرب و عجم، درآمد‌ها در حکومت و نقش براندازی معاویه، رفاه‌زدگی اعراب در آن زمان، امام‌علی^(ع) در کوفه، بسیج مردم علیه علی^(ع)، اعلان جنگ توسط معاویه، لیله الهریر، آغاز توطئه‌ها و ماجرای حکمین.

اگرچه بعد از حکمیت، مردم عراق بیدار شدند و فهمیدند چه فریبی خورده‌اند، بسیار ناراحت شدند، اما همه این گرفتاری‌ها به خاطر خفتگی و بی‌خبری این جماعت از حقانیت امام ‌در این مدت بود که معاویه را بعد از شهادت امام‌علی^(ع) و یزید را بعد از فوت معاویه بر آنها مسلط کرد و بدتر از آن، رخداد دردناک عاشو را را رقم زد.

11 ـ خوارج و بنی‌امیه. کتاب‌های فراوانی درباره خوارج، این گروه تندرو اما فاقد درک و فهم درست از قرآن و سیرۀ نبوی که متاسفانه در چهارده قرن به شکلهای گوناگون بازتولید شده و می‌شوند و ضربات سختی بر پیکر اسلام و مسلمین وارد کرده‌اند، نوشته شده یا در کتب تاریخی به آنها پرداخته‌اند. در این کتاب رابطه خوارج را با بنی‌امیه، ذیل عناوین متعدد زیر بحث شده است: خوارج در دوران ما، نامه‌هایی از خوارج، علی^(ع) و آزادگی، اشعث بن قیس، جنایات خوارج، جنگ با خوارج، خوارج بعد از شهادت حضرت علی^(ع) آورده شده است.

مؤلف محترم در پایان این بخش یادآوری می‌کند: «خوارج در طول تاریخ کتاب‌های تفسیر، حدیث، احکام و مطالب تاریخی بسیاری داشته‌اند. آنها عثمان، علی، معاویه و حکمین را کافر می‌گفتند و لازم نمی‌دانستند که جانشین پیامبر اسلام^(ص) از اعراب یا از قریش باشد، شرط خلیفه را تقوا، شمشیرزنی و عدالت قرار می‌دادند و...»

12 ـ مظلومیت امام‌علی^(ع). در وصف امام ‌اول شیعیان و جانشین برحق پیامبر^(ص) و مظلومیت این امام‌ همام چه می‌توان گفت؟ وقتی که بزرگان شیعه و حقگرایان دیگر مذاهب اسلامی و غیر اسلامی، صد‌ها کتاب یا بیشتر در شرح و بیان زندگی او و مظلومیت‌هایش به رشته تحریر کشیده‌اند؟ در این بخش از کتاب «سیاهکاری‌های بنی‌امیه»، دکتر صلواتی با دید روشنی که از تاریخ صدر اسلام دارد، اشارات مختصری به مظلوم اکبر دارد تنها عنوانی که زیربخش این قسمت انتخاب شده، پیشروی‌های معاویه نام دارد.

در انتهای این بخش می‌خوانیم: «آیا نباید جمعی از محققان، این جامعه و این مردم، این شرایط را مورد مطالعه و تحقیق قرار دهند و علت را پیدا کنند که چرا فردی مانند علی باید در زمان خود و در تاریخ مظلوم بماند؟»

13 ـ پس از شهادت حضرت علی^(ع). در این بخش آمده است: بیعت با امام‌حسن بن علی^(ع)، امام‌حسن^(ع) در زمان پیامبر^(ص)، امام‌حسن^(ع) در برابر معاویه، نامه‌نگاری‌های معاویه، عدالت و مساوات امام‌علی^(ع)، هشدار امام‌^(ع) به معاویه، بی‌تفاوتی‌ها و فرقه خوارج، آمادگی معاویه برای جنگ با امام‌حسن^(ع)، توطئه‌های معاویه، خیانت عبیدالله بن عباس.

در ابتدا این بخش می‌خوانیم: «شهادت برای علی^(ع) آسودگی بود و وظیفه‌اش را در این دنیا به‌خوبی انجام داده بود. برای حفظ اسلام در زمان پیامبر^(ص) و پس از رحلت رسول خدا^(ص) همه سختی‌ها را تحمل کرده بود. با خلفای سه‌گانه کنار آمده بود. اگر خطائی پیش می‌آمد، در حد امکان راهنمائی می‌کرد؛ ولی معاویه را قابل اصلاح تشخیص نداد و ناچار با او درگیر شد. علی^(ع) با همه شجاعت و شهامت در برابر دشمن زبون و بی‌ایمان شکست نخورد، بلکه در برابر دروغ، خیانت، ریا، توطئه‌گری و عوام‌فریبی، موفقیت به دست نیاورد؛ چون او اهل دروغ و دغل نبود، سیاسی‌کاری‌ها و توطئه‌های بنی‌امیه و ساده‌اندیشی و ناآگاهی جمعی از یاران و وجود نفوذی‌های دشمن باعث عدم پیروزی علی^(ع) در نبرد علیه ظالمان بود.»

یکی از نزدیکان به امام‌حسن^(ع)، عبیدالله بن عباس بود که متاسفانه تحت تأثیر فریبکاری‌های معاویه و قول و قرارهای او فریب خورد و از حمایت امام‌حسن^(ع) دست برداشت و به اردوگاه معاویه پیوست و به امام‌ خود خیانت کرد. مؤلف معتقد است: «یکی از عوامل پیروزی معاویه بر امام‌حسن^(ع) و موفقیت او در این کشاکش، همین خیانت عبیدالله بن عباس بود.»
14 ـ تنهائی امام‌حسن مجتبی^(ع). در ادامه بخش قبلی، در این بخش باز هم از امام ‌دوم شیعیان و مصائبی که آن بزرگوار در زمان معاویه تحمل نمود، به‌ویژه صلح تحمیلی، تحقیقاتی صورت گرفته که زیر عناوین متنوع شرح داده شده است: نفاق در اردوگاه امام‌حسن^(ع)، مقدمات صلح، حاکمیت و مردم، رنجهای امام‌حسن مجتبی^(ع)، پیروزی با صلح یا شهادت، قرارداد صلح، تندروی‌ها در برابر امام^(ع)، ملاقات در کوفه، بازگشت امام‌ به مدینه، پیمان‌شکنی‌های معاویه، امام‌حسن^(ع) در مدینه، سفر امام‌ به دمشق، معاویه در مکه، توطئه برای قتل امام‌حسن مجتبی^(ع)، جانشینی یزید، شهادت امام‌حسن مجتبی^(ع).
    بدین سان معاویه با به کار بردن انواع و اقسام نیرنگ و رشوه و دروغ و خیانت و بی‌دینی توانست عوام ساده و خواص ریاکار و دنیادوست را به حمایت خود درآورد و خاندان پیامبر اسلام^(ع) را تا ظهور حضرت مهدی(عج) از خلافت و حکمرانی محروم کند.

15 ـ پس از شهادت امام‌حسن^(ع). شهادت حجر بن عدی، شهادت عمرو بن حمق خزائی، دشنام به حضرت علی^(ع) و یارانش عناوین سه‌گانه‌ای است که دکتر صلواتی برای مطالب این بخش از کتابش انتخاب کرده است. بخش کوتاه اما غمبار از تاریخ صدر اسلام که از آن چنین یاد شده است: «افسوس که برخی به نام اسلام و مسلمانی چه ناروا‌ها و بهتان‌هایی به مردان خدا و معترضان به خود می‌بندند و چه دروغ‌ها که می‌گویند تا بر خصم غالب شوند. افسوس که برخی برای حفظ منافع خودشان در نوشته‌ها، کتاب‌ها و جزوه‌ها، چه بدگوئی‌ها که نمی‌کنند.»

16 ـ عوام‌فریبی‌های معاویه. «بوقهای تبلیغاتی بنی‌امیه، حاکمان و مزدوران، خطیبان خودفروخته، آدم‌فروشان فرومایه، مأموران آشکار و خفیه، بردگان پول و مقام در هر کجا فریاد از عدالت، مهربانی و عطوفت اسلامی حاکم سر می‌دادند.» در این بخش شرحی بر این فریبکاری‌ها داده شده است با عناوینی چون: نا آگاهی‌های مردم دوران، قبیله‌گرائی بنی‌امیه، تملق گوئی‌های فرومایگان، دروغ‌پردازی‌های بنی‌امیه، دشمنی با آل علی^(ع) و کشتن آنها.

17ـ سهم خواهی‌ها. دعوت مردم کوفه از امام‌حسین^(ع)، مرگ معاویه، اظهار نظر‌هایی درباره معاویه، بخش دیگر این کتاب را تشکیل می‌دهد و ذیل این عناوین، مؤلف محترم بسیاری از حوادث مهم دوران بیست‌ساله معاویه را برشمرده و خصلت‌ها و خصوصیات او را نشان داده است.

18 ـ جانشینی یزید. یکی از زشت‌ترین رویداد‌های صدر اسلام و سیاه‌ترین اقدامات امویان، زیر پا گذاشتن معاهده صلح با امام‌حسن^(ع) و انتخاب یزید به جای معاویه به عنوان خلیفه مسلمین بود. در این بخش کتاب، به زندگینامه و فساد‌ها و شرارت‌ها و به‌ویژه تصمیم به گرفتن بیعت از امام‌ سوم شیعیان پرداخته شده است. هجرت امام‌حسین^(ع) و نیز امام با مصلحت‌اندیشان، از مباحث دیگری است که دکتر صلواتی به آن پرداخته است.

19 ـ نهضت حسینی. قیام حضرت امام‌حسین^(ع) از موضوعات مهم تاریخ صدر اسلام است که نویسندگان شیعه و سنی به آن بسیار پرداخته‌اند. بدیهی است وقتی پژوهشگر ممتازی چون استاد فضل‌الله صلواتی به جنایت‌ها و سیاهکاری‌های خاندان امیه، از جمله یزید می‌پردازد، نمی‌تواند از نهضت حسینی بگذرد و بر ظلمی را که بر فرزند پیامبر^(ص) و خانواده‌اش رفته، مرثیه نخواند. چند بخش از کتاب سیاهکاری‌های بنی‌امیه، به این موضوع و رویداد غم‌انگیز کربلا پرداخته است. در این بخش از فرهنگ حسینی و کشتار مردم به دست دشمنان خاندان امام‌علی^(ع) سخن رفته است.

20ـ امام‌حسین^(ع) و عبدالله زبیر. در این بخش ذیل این عناوین مسائل اطراف عبدالله زبیر به بحث گذاشته شده است: طلحه و زبیر در جنگ جمل، سیاست جنگی علی^(ع) در جمل، عبدالله زبیر پس از جنگ جمل، توصیه‌های عبدالله به امام‌حسین^(ع)، آغاز دعوت ابن زبیر، پس از مرگ یزید، کشته شدن مصعب و مرگ ابن زبیر.

21ـ جریان‌سازی کربلا. در این بخش مؤلف محترم به سرزمین کربلا می‌رسد و پژوهش‌های خود را با این عناوین عرضه می‌کند: امام‌حسین^(ع) در برابر مرگ، شایستگی همراهان امام‌حسین^(ع)، واکنش به قیام امام‌حسین^(ع)، فرهنگ‌سازی امام‌حسین^(ع)... امام ‌با سیاهکاری‌های بنی‌امیه نمی‌توانست کنار بیاید و لحظه‌ای با آنها همکاری کند. پس باید ایستادگی نماید. بالاتر از سیاهی که رنگی نیست. یا پیروزی و اصلاح احوال مردم و یا شهادت در را خدا و جاودانه شدن؛ امام‌^(ع) راه دوم را انتخاب کرد و جاودانه شد.

22ـ واقعه حِره. تأثیر مردم مدینه از افشاگری‌های حضرت زینب(س) و امام‌سجاد^(ع) پس از بازگشت از اسارت، ایجاد زمینه‌های قیام مدینه علیه امویان را نوید می‌داد. فرماندار مدینه طی نامه‌ای خطاب به یزید، اوضاع را وخیم گزارش کرد. یزید بن معاویه پس از دریافت گزارش‌های مدینه، دستور داد لشکریان زیادی را به آنجا گسیل کنند و شهر پیامبر اسلام^(ص) را تخریب و مسلمانان ساکن در شهر مدینه را سرکوب نمایند. این واقعه اسفبار در تاریخ، «واقعه حِرّه» نام گرفته است و مؤلف محترم، بخشی از سیاهکاری‌های معاویه را به این واقعه اختصاص داده است، با عنوان‌های: نمایندگان مردم مدینه در شام، هتک احترام مکه و مدینه، مرگ یزید.

23 ـ معاویه پسر یزید. بعد از هلاکت یزید بن معاویه حاکم پلید اموی، پسرش معاویه دوم خلیفه شد که با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کرد. آشنایی با پسر یزید و بررسی نهضت توابین، بحثهای این بخش را به خود اختصاص داده است.

24 ـ قیام مختار. به‌رغم اینکه حکام اموی فکر می‌کردند شهادت امام‌حسین^(ع) می‌تواند آنان را در حکومت‌داری به آرامش برساند، بعد از حادثه خونین عاشورا، قیام‌هایی شکل گرفت که روزگار بنی‌امیه را سیاه کرد. یکی از این نهضت‌ها، قیام مختار ثقفی است که در این بخش به آن پرداخته شده است. عناوین بحثهای این بخش بدین شرح است: شخصیت مختار، شروع نهضت خونخواهی، آغاز عملیات، روز‌های انتقام، بیعت مردم کوفه با مختار، شهادت مختار و عوامل شکست مختار.

25 ـ مروانیان. آل مروان، طایفه‌ای از خاندان امیه بودند که سرسلسله آنها، مروان بن حکم بود که بعد از قتل معاویه بر مسند خلافت نشست. اقدامات مروانیان که جزئی از بنی‌امیه بودند، در این بخش از کتاب در ذیل عناوین گوناگون موردبحث قرار گرفته است: مروان در زمان عثمان، مروان در زمان حضرت علی^(ع)، دوران حکومت مروان، معاویه و مروان، مروان و امام‌حسین^(ع)، مروان در شورش مدینه.

26 ـ دوران عبدالملک مروان. مطالب این بخش با عناوین زیر به بحث گذاشته شده است: حضرت سکینه و مصعب بن زبیر، اشراف و عبدالملک، ظالمان عابدنما، خودستائی‌های عبدالملک، کشتن عمرو بن سعید، علل پیروزی عبدالملک مروان، کشتار مردم به نام دین، درگذشتگان زمان عبدالملک.

27 ـ حجاج بن یوسف ثقفی. حجاج بن یوسف از طایفه بنی‌ثقیف، فرمانده قدرتمند و خونخوار عبدالملک مروان بود. امثال حجاج برای چه چیز تمام شرف، ایمان، جان و مال خود را برای قدرتمندان می‌گذاشتند؟ پاسخ به این پرسش و مطالبی در باره او، ولید بن عبدالملک بن مروان، شهادت امام‌ زین‌العابدین^(ع)، خلافت سلیمان بن عبدالملک، خلافت عمر بن عبدالعزیز، سرگذشت فدک، شایستگی‌های دیگر پسر عبدالعزیز، و یزید بن عبدالملک از دیگر مباحثی است که در این بخش کتاب به آن پرداخته شده است.

28 ـ هشام بن عبدالملک مروان. هشام دهمین خلیفه اموی بود که سرگذشت و سرنوشت او را در این بخش می‌خوانیم. جز این در باره مباحث زیر هم اطلاعات سودمندی در اختیار شما قرار می‌گیرد: اندر احوال هشام، شهادت حضرت امام‌ محمد باقر^(ع)، قیام زید بن علی بن الحسین^(ع)، شهادت یحیی بن زید، فرقه زیدیه، پایان کار هشام.

29 ـ حکومت ولید بن یزید بن عبدالملک. پس از مرگ هشام، نوبت تباهکاری و جفاپیشگی به یکی از فرزندان سیه‌کار بنی‌امیه به نام ولید بن یزید رسید. درباره این حاکم خبیث و خلافت فرزندش یزید سوم، مطالب سودمندی از جمله شخصیت یزید بن ولید را در این بخش ملاحظه می‌کنید. همچنین درباره خلافت ابراهیم بن ولید اطلاعات خوبی به دست می‌آورید.
30 ـ خلافت مروان بن محمد و سقوط بنی‌امیه. عناوین مطالبی که در این بخش مورد بحث و بررسی قرار گرفته عبارتند از: دوران انتقام، پسران مروان، درگذشتگان آن دوران، حاکمیت عباسیان، شادمانی بنی‌عباس از پیروزی، انحراف تاریخ، ابومسلم خراسانی، چه مشکل آمدند و چه آسان رفتند! چگونه به یکدیگر خیانت کردند؟ به چه صورت مردم را فریب دادند و...
31 و 32 ـ بنی‌امیه در اندلس، عالمانی در خدمت بنی‌امیه دو بخش کتاب است. غروب خورشید اسلام در اندلس، نامه پیامبر اسلام^(ص) به برادر سلمان فارسی، دانشمندان و هنرمندان اندلس، در سوگ اندلس، محمد بن مسلم زهری، انحراف عقلی و اسرائیلیات، شناخت حق و گرایش به آن، علی‌گونه بودن، دیگر عناوین مورد بحث این دو بخش می‌باشد.

خاتمه
دکتر فضل‌الله صلواتی در تحقیق و نگارش کتاب «سیاهکاری‌های بنی‌امیه» زحمات طاقت‌فرسائی را متحمل شده تا این کتاب 820 صفحه‌ای را به علاقه‌مندان تاریخ اسلام تقدیم کند. این کتاب با چند صفحه نمودار و نقشه و منابع و مآخذ، به اضافه نمایه اشخاص، به پایان می‌رسد. انتشارات صمدیه به مدیریت جناب مهندس لطف‌الله میثمی این کتاب را در سال 1395 با جلد سخت و قیمت 45هزار تومان روانه کتابفروشی‌ها کرد و چاپ دومش را به قیمت 140هزار تومان و جلد نرم منتشر کرده است.

«خدایشان موفق دارد»